Filtracja biologiczna w akwarium. Dlaczego jest tak ważna?

Filtracja wody to najważniejszy z procesów koniecznych do utrzymania akwarium w dobrej kondycji. Wyróżnia się filtrację mechaniczną, chemiczną oraz biologiczną. Z punktu widzenia dobrostanu mieszkańców zbiornika największe znaczenie ma ta ostatnia. Dlaczego jest aż tak istotna?

Czym jest filtracja biologiczna?

Filtracja biologiczna polega na neutralizowaniu przez rozwijające się w filtrze bakterie nitryfikacyjne toksycznych związków azotowych wydalanych przez ryby i inne zwierzęta akwariowe.

Wszystko zaczyna się od pokarmu, którym karmimy mieszkańców akwarium. Pokarm ten zawiera duże ilości azotu. Ryby zjadają go, ale w rezultacie wydalają do wody (mówiąc wprost – siusiają) związki przemiany materii. Wśród nich jest mocznik i reszty białkowe. Substancje te stanowią cenne pożywienie, którym natychmiast zajmują się wszechobecne w każdym środowisku (również w akwarium) bakterie saprotroficzne, czyli takie, które żywią się martwą materią organiczną. Niestety, one również wydalają i to – na domiar złego – wyjątkowo toksyczny dla ryb amoniak (NH3). Na szczęście, w każdym zbiorniku wodnym, a więc i w akwarium rozwijają się również inne drobnoustroje – bakterie nitryfikacyjne. Przystosowały się one do utleniania związków azotowych, co pozwala im na uzyskanie sporej ilości niezbędnej do życia energii. W akwariach słodkowodnych utlenianiem amoniaku zajmują się bakterie z rodzaju Nitrosomonas. Dołączając do niego tlen przerabiają go na azotyny (NO2–). Azotyny są już znacznie mniej toksyczne niż amoniak, ale wciąż groźne. Na szczęście azotynami zajmuje się kolejna grupa bakterii nitryfikacyjnych. W akwariach słodkowodnych są to m.in. drobnoustroje z rodzaju Nitrospira. Dołączają one do azotynów kolejne atomy tlenu i zmieniają je w azotany (NO3–). Azotany są znacznie mniej toksyczne od azotynów. Tak więc, dzięki obecności tych dwóch grup bakterii woda w akwarium staje się bezpieczna i pozbawiona trucizn wydalanych przez ryby i inne zamieszkujące go zwierzęta.

Cykl azotowy – co filtr ma do tego?

Bakterie Nitrosomonas i Nitrospira do utleniania związków azotowych potrzebują dużych ilości tlenu i osiedlają się w miejscach gdzie je znajdują. Idealne warunki panują dla nich właśnie w filtrach akwariowych. Szybko przepływająca przez te urządzenie woda jest bowiem bardzo bogata w tlen. Pożyteczne bakterie osiedlają się więc na wkładach filtracyjnych, zarówno tych gąbkowych, jak i specjalistycznych wkładach ceramicznych tworząc kultury bakteryjne we wszystkich ich porach. Dzięki nim filtr akwariowy zamienia się z typowego urządzenia technicznego w żywą fabrykę niebywale skutecznie neutralizującą naturalne toksyny produkowane przez zwierzęta wodne.

<h3">Jak dbać o filtr?

W każdym akwarium niezwykle istotny jest zatem wybór wydajnego filtra z dobrej jakości wkładami biologicznymi (ceramika). To jednak dopiero połowa sukcesu. O filtr taki trzeba bowiem odpowiednio zadbać. Aby nie zniszczyć w nim kultur bakterii nitryfikacyjnych podczas czyszczenia filtra zarówno gąbki jak i wkłady ceramiczne należy płukać wyłącznie w wodzie spuszczonej podczas podmiany z akwarium, nigdy zaś bezpośrednio w wodzie kranowej. Jest to niezmiernie istotne dla zachowania ciągłości filtracji biologicznej w akwarium.